Enfeksiyon Testleri

Enfeksiyon Nedir?

Enfeksiyon; mikroorganizmaların canlılarda ortaya çıkardığı bir sorundur. Genel olarak mikrop dediğimiz, bakteri, mantar, virüs ve parazitler gibi birçok mikroorganizmanın çeşitli yollarla vücuda girmesi sonucunda vücutta gelişen bir seri reaksiyonla oluşan bir tablodur. Bu tablo belli belirsiz bir iltihabi reaksiyondan ciddi hastalık oluşturabilecek, hatta ölümle sonuçlanabilecek değişkenlikte geniş bir spektrum gösterir. Kimi zaman bağışıklık sistemini baskılanması, kimi zaman da aynı sistemin aşırı tepki vermesi sonucunda oluşur. 

Enfeksiyon, yani mikroorganizmaların konakçılık yapacağı organizmaya, insan vücuduna girmesi her zaman hastalıkla sonuçlanmaz. Mikroplar vücuda girer ve bağışıklık sistemi onları baskılar, ne zamanki bağışıklık sistemi zayıflar mikrop o zaman yeniden aktive olur ve hastalık geliştirir. Buna en tipik örnek tüberküloz olarak bilinen verem hastalığıdır. Hastalık oluşmamış dönem “Latent Enfeksiyon”  olarak adlandırılır. Ne zaman bağışıklık sistemi zayıflarsa o zaman uyuyan mikrop uyanır ve hastalık oluşturur.

Bazı durumlarda da bağışıklık sisteminin zayıflığından ziyade vücuda giren mikroplara bağışıklık siteminin lüzumundan fazla cevap vermesi sonucunda hastalıklar hatta ölümcül hastalıklar gelişir. Buna en tipik örnek COVİD-19 enfeksiyonudur. Aynı şekilde; eklemlerde, kalp, böbrek, deri ve beyinde ağır hasarlarla seyredebilen bir hastalık olan akut eklem romatizması ; A grubu beta hemolitik streptokok dediğimiz bir bakteriye  karşı vücudun bağışıklık sisteminin verdiği bir tepkinin sonucunda oluşabilmektedir.

Mikropların enfeksiyon ya da hastalık oluşturabilmesi için öncelikle vücuda girmesi, yani bulaşmanın gerçekleşmesi gerekir. Bu solunum yolu (nefes), sindirim yolu (yiyecekler-içecekler), cilt (yaralanma, ısırılma, sukulma vs), kan (enjeksiyon, kan nakli, vb) cinsel ilişki yoluyla olur. Dolayısı ile bulaşların kaynağı insan, hayvan, yiyecek ve içecekler ve etraftaki herhangi bir eşya olabilir.

Bulaşın yani enfeksiyonun engellenmesi için birinci baryer hijyendir. Bulaşın, bulaş olsa bile enfeksiyon ve hastalığının engellenmesinde ikinci baryer doğal bağışıklıktır. Bu iyi beslenmeden iyi dinlenmeye kadar bir seri faktöre bağlıdır.

Enfeksiyon oluşursa, kişinin enfekte olduğunu gösteren bir takım belirtiler ortaya çıkabilir. Ateş ya da titreme, kusma, öksürük, ishal, yorgunluk şeklinde ortaya çıkan bu belirtiler; bağışıklık sisteminin enfeksiyonu yenmeye çalışırken ortaya çıkan bir tablodur. Bu tabloyu fark ederek gerekli incelemelere başlamak, yani enfeksiyola ilgili testleri yapmak, oluşabilecek hastalığın veya onun zararlarının önüne geçilmesinde son derece önemlidir. Yani işin esası; gecikmeden teşhisi koyup bir an önce tedaviye başlamaktır.

Enfeksiyon Testler Nedir ve Nasıl Yapılır?

Enfeksiyon teşhisi ile ilgili testler ya direkt mikropları arayan testler ya da onun bağışıklık sistemi ile giriştiği savaşın ürünlerini arayıp göstermeyi hedefleyen testlerdir. Mikroplar nasıl ki solunum, sindirim, vs yolu ile vücuda girip yerleşmişler ise aynı yollar üzerinden mikrobun kendisi veya izleri aranır. Bunun için kullanılan örnekler; kan, idrar, gaita, balgam, ejekulat, yara sürüntüsü, kulak-burun-boğaz ve vajen sürüntüleri, cilt-tırnak kazıntıları gibi materyallerdir.

Kullanılacak metotlar ise şunlardır ;

• Mikroskopi:

Tüberküloz basili, sıtma, parazitler, gonore gibi hastalıklarda direkt yada teksif ile doğrudan enfeksiyon ajanı mikroskop altında incelenir.
 

• Kültür :

Alınan örnek besi yeri denen ortamlara ekilerek var ise mikroplar üretilip çoğaltılır. Buradan tanımlama yapılır. Gerektiği durumlarda ilaç duyarlılık testi yapılarak en etkili tedavi yöntemi belirlenir.
 

• PCR :

Kültürde üretilemeyecek virus benzeri mikroplarda mikroorganizmanın DNA ya da RNA’sı çoğaltılıp gösterilerek teşhis konulmuş olur.
 

• Seroloji :

Mikroorganizmanın tümü değil de bir parçası (antijeni) veya antijene bağışıklık sisteminin tepkimesi olan antikoru gösteren ELİSA gibi yöntemlerle mikroorganizmanın izlerinin gösterilesi yoluyla yapılan teşhis metotlarıdır.
 

• Nonspesifik Testler :
  Kan sayımı, Sedimantasyon, CRP gibi sadece aranan mikroba özgü olmayan testlerdir. Vücutta enfeksiyon varsa; sedimantasyon hızı, beyaz küre sayısı ve CRP miktarı artar.
   

• Spot Testler :

           Sıklıkla kullanılan spot testler şunlardır ;

           T-Spot TB
           T-Spot TB, vücutta tüberküloz basilinin bulunup bulunmadığını tespit
            etmek amacıyla geliştirilmiştir.

Sepsitest
Bakteri ve mantar kaynaklı enfeksiyonlarda kanda mikroorganizmaların bulunması ve vücudun bunu sınırlayamamasına septisemi veya kısaca sepsis denir. Hasta için oldukça kritik bir durumdur. Bu nedenle hızla tespit edilmelidir. Bu amaçla sepsitest uygulaması önerilir.

Multipleks PCR Konfirmasyon Testleri
Bu yöntem, mikroorganizmaların tespiti için en kesin test olarak sayılır. Bakteri, virüs, parazit gibi mikroorganizmaların miktarı ne kadar az olursa olsun bu testle kolayca fark edilir. Aynı anda birden fazla mikroorganizmayı tanıyabilmesi, hastanın geçireceği test aşamalarını oldukça azaltır.

Fungal Tanı Testleri
Fungal, mantarla ilişkili anlamına gelir. Fungal enfeksiyonların serolojik tanısında fungal tanı testleri kullanılır.